Böbrek Üstü Bezi Hormonları

Böbrek üstü bezi hormonları, böbreklerin üst kısmında yer alan sarımtırak renkteki adrenal bezlerden salgılanan hormonlardır. Kan damarları bakımından zengin olan bezler böbreklerle doğrudan alakalı değildir. Bu adrenal bezler salgıladıkları hormonlar farklı olan iki bölümden oluşur. Dış kısmı olan adrenal kortekste çok sayıda hormon üretilirken, iç kısmı olan adrenal medulla bölgesinde kalp damar sisteminde etkili olan adrenalin ve noradrenalin adında iki hormon üretimi olur.

Kortizol: bu hormon organizmada protein ve karbonhidrat metabolizmasının düzenlenmesinde etkilidir. Protein ve yağların glikoza dönüşümünü hızlandırır ve kan şekerinin yükselmesini sağlar. Ayrıca karaciğerde olan glikojen sentezini arttırır. İltihaplanmalarda, romatizma hastalıklarında ve alerjilerde tedavi amaçlı kullanılır.

Aldosteron: bu hormonun görevi böbreklerde olan idrar tüpçüklerinde sodyum ve klor iyonlarının geri emilimini sağlamaktır. Bu sayede kan ve hücre dışı sıvıların iyon derişimi üzerinde etkili olur. Fazla salgılandığında kan basıncında yükselme ve doku sıvısında artma meydana gelir. Bu hormonun üretilmemesi kişilerde ölüme neden olur. Bir insan deniz suyu yutarsa, vücudunda aldosteron hormonu azalır.

Adrenal eşey hormonları: Erkek ve dişilerde böbrek üstü bezlerinde az miktarda eşeysel hormon salgılanmaktadır. Erkeklerde ergenlikten önce fazla miktarda salgılandığında, çocuklar normal zamanından önce ergenliğe adım atar. Kızlarda fazla salgılanırsa, sesi kalınlaşabilir, sakalı çıkabilir, kıllanma ve kas gelişimi gözlenir. Erkeklerde de ses kalınlaşması ve kıllanma etkisi vardır.

Adrenalin: bu hormon kişilerin heyecanlanması, korkması, üzülmesi, öfkelenmesi, bazı ilaçları kullanması gibi durumlarında artış gösterir. Bu artışla birlikte kanda şeker oranı, kan basıncı ve kan dolaşımı yükselir. Hücrelerde enerji üretimi artış gösterir ve sindirimde yavaşlama olur. Kalp atım hızı artar, damarlarda genişleme olur ve göz bebekleri büyür. Beyne daha çok kan gider, kan pıhtılaşma süresi kısalır ve kişilerde yorgunluğa karşı direnç gelişir. Bu hormon duran kalbin çalışması için ve kan basıncının yükseltilmesi için kullanılmaktadır. Hormonun etkisiyle kılcal damarların daralması yüzünden, insanlarda korku halinde ciltte sararma etkisi yapar. Heyecanlanma ve korku sırasında önce Hipotalamus uyarılmaktadır. Hipotalamus üretmiş olduğu düzenleyici faktörlerle hipofizi kontrol altına alır. Hipofiz ACTH üretimini yapar ve adrenal bezleri kontrol eder. Bu hormonda adrenalin salgılanmasına neden olur. Adrenalin glikojenin glikoza dönüştürüp, kanda glikoz oranının yükselmesine neden olur. Pankreasta insülin ve glukagon hormonlarını salgılayarak, kandaki glikoz seviyesini dengeler. Yani vücutta pankreas, karaciğer ve böbrek üstü bezleri kanda glikoz seviyesini düzenleyen sistemde görev yaparlar.

Noradrenalin: bu hormon kılcal damarların kasılmasını düzenler ve kan basıncının yükselmesine sebep olur. Adrenalinle birlikte vücudun otonom sinir sisteminin çalışmasını sağlayan bir hormondur. Otonom sinir sistemi isteğe bağlı olmadan, habersizce çalışan bir sistemdir. Vücudumuz ani durumlarda, bu iki hormon sayesinde kendisini korumaya alır.